فندق از خانواده Betulaceae و از جنس Corylus می باشد. نام علمی آن Corylus avellana و شامل 25 گونه، که تنها 9 گونه آن از نظر اقتصادی و بهنژادی اهمیت دارد. اکثرا بصورت درختچه بوده و بندرت بصورت درختان خزان پذیر، یک پایه  و دارای گل های تک جنسی ( گل نر و ماده جدا از هم بر روی یک شاخه دیده می شوند) می باشد.

مقدمه:
در مناطق فندق کاری ایران یکی از مشکلات عمده کشاورزان بی مغزی وریزش فندق قبل از رسیدن کامل می باشد بنابر این یکی از تئوری های اساسی در این مورد عدم همزمانی پذیرش کلاله و ریزش دانه گرده و ناسازگاری دانه گرده و مادگی می باشد بنا بر این در اولین قدم طرحی در این زمینه به مدت دوسال تدوین گردید تا از ناسازگاری ارقام بومی اطمینان حاصل شده و در صورت محرز بودن این مکا نیسم در پوکی فندق توصیه می گردد تا در هنگام احداث باغات فندق از دو یا چند رقم بعنوان گرده دهنده استفاده شود ولی برای اطمینان خاطر از عامل یا عوامل دخالت کننده در این امر نیاز به بررسی دقیق وتدوین طرحهای دیگری است . هدف از اجرای این طرح بدست آوردن ارقام خود سازگار و بررسی اثر دانه گرده بر خصوصیات مرفولوژی فندقه ومغز آن بود تا در صورت اثبات اثر زینیا و متا زینیا در فندق از آن در انتقال صفات مطلوب استفاده گردد.
 گیاهشناسی
فندق از خانواده Betulaceaeو از جنس.Corylus می باشد نام علمی آن Corylus avellana و شامل 25 گونه ، که تنها 9 گونه آن از نظر اقتصادی و بهنژادی اهمیت دارد. اکثرا بصورت درختچه بوده و بندرت بصورت درختان خزان پذیر ، یک پایه ، ودارای گلهای تک جنسی( گل نر و ماده جدا از هم بر روی یک شاخه دیده می شوند)می باشد. گلهای نر بصورت شاتون و برهنه و گلهای ماده بصورت خوشه ای و دارای پوشش می باشند . تاریخچه کشت آن چنانکه دردست نوشته های قدیمی چینی استنتاج می شود به 8000-5000 سال قبل از میلاد بر می گردد. در اروپا فندق از پوششهای گیاهی غالب بوده ولی منشاء دقیق آن روشن نیست ولی احتمال می رود که منشاء اولیه آن شهر آولینوبوده و نام آولنا از همین گرفته شده است .
از نظر جغرافیایی دامنه پراکنش آن بسیار وسیع بوده و از سواحل پرتقال ، ایرلند ، جزایر آرکنیتا قسمت غربی کوههای اورال و گسترش شمالی آن از نروژ تا روسیه می باشد ولی عمده مناطق کشت فندق در نزدیکی حوزه های بزرگ آبی که دارای زمستانهای ملایم و تابستانهای خنک می باشند قرار دارد.امروزه چهار منطقه عمده کشت فندق عبارتند از : ترکیه که تحت تأثیر دریای سیاه کشورهای ایتالیا و اسپانیا تحت تأثیر دریای مدیترانه و آمریکا تحت تأثیر اقیانوس آرام قرار گرفته اند.

خود نا سازگاری
خود ناسازگاری یکی از مکا نیزمهای است که از خود گشنی جلوگیری کرده ودگر گشنی را تسهیل میکند.ناسازگاری عبارت است از عدم توانا یی یک گیاه  دو جنسی باروردر تولید بذر بعداز اینکه بوسیله گرده خود گرده افشانی شود به عبارت دیگر عدم جوانه زنی و رشد لوله گرده در مادگی که منجر به عدم تلقیح و تشکیل بذر می گردد.در اینجا دانه گرده قدرت جوا نه زنی داشته وزنده بوده ولی به دلیل وجود   مکا نیزم ناسازگاری نمی تواند بر روی کلاله خود جوانه زده وبه مادگی نفوذ کرده وبه تخمدان برسد در نتیجه بذر تشکیل نمی گردد . خودناسازگاری نبایستی با نر عقیمی اشتباه شود زیرا در نر عقیمی اختلالات کروموزمی یا فیزیولوژیکی دخیل ولی در ناسازگاری عدم تجا نس آلل های مادگی و دانه گرده دخیل هستند . خود ناسازگاری بطور کلی به دو حالت دیده می شود یکی گامتوفیتی و دیگری اسپروفیتی ، تفاوت این دو در زمان بوجود آمدن ژن S  می باشد که در خود ناسازگاری گامتوفیتی قبل از کامل شدن میوز ولی در حالت اسپروفیتی بعداز کامل شدن میوز روی   می دهد.
کسترومیک خود ناسازگاری و دگرناسازگاری را در بادام گزارش کردند و مشخص نمودند که عامل ناسازگاری یک لکوس S با چند آلل می باشد و وقتی که آلل موجود در دانه گرده با آلل مادگی مشترک باشد رشد لوله گرده درون خامه متوقف شده ودر انتهای لوله گرده کالوز تشکیل گردیده در نتیجه مانع رسیدن لوله گرده به  تخمدان گشته که منجر به عدم  تلقیح و بذر تشکیل نمیگردد.
تامپسون و مهلن باچر  رابطه بین غالبیت آلل های در ناسازگاری فندق را مورد بررسی قرار دادند و گزارش نمودند که رفتار دانه گرده ناسازگاری در فندق را کنترل می کند و اگرآلل موجود در دانه گرده بتواند اثر آللS  موجود در کلاله ومادگی را بپوشاند ناسازگاری ایجاد می شود. هامپسون نوع نا سازگاری در فندق را با استفاده از تست درون شیشه ای رشد لوله گرده مشخص  کرد و گزارش نمود که نوع نا سازگاری اسپروفیتی است که بوسیله رفتار غالبیت آلل موجود در دانه گرده بر مادگی تعیین می شود و عامل آن یک لکوس چند آللی s  می باشد که درصورت مشابه بودن الل های موجود در مادگی ودانه گرده ناسازگاری روی می دهد .
 اثر دانه گرده بر خصوصیات میوه
چندین محقق اثر منابع دانه گرده برروی صفات کمی وکیفی در گونه های گیاهی مختلف گزارش کرده اند در پسته منابع دانه گرده وزن ودر صد خندان شدن آن را تحت تاثیر قرار می دهد ( ریاضی وراحمی1996) . اثر دانه گرده در پکان توسط مارکوارددر سال 1988 گزارش شده است. درنارگیل با گرده افشانی کنترل شده سدو  نشان داد که تیپ اندوسپرم تحت تاثیر دانه گرده قرار می گیرد . در بادام جکسون و وزوایی1995 گزارش کردند که دانه گرده  Keane منجر به نات های سنگین تری  روی  Princeشد . اما دانه گرده Donor اثری روی وزن بذر نا ت تشکیل شده روی Keane نداشت.
تامپسون 1979 ا ثرات دانه گرده بر خصوصیات فندق وبذر مورد مطالعه قرار داد وپس از آنالیز داده ها گزارش نمود که وزن بذروفندقه ودرصد پوکی بشدت تحت تاثیر دانه گرده قرارمی گیرد  و دراین آزمایش او از بار سلونا  وسگورب استفا ده نمود .در سال رومیزوندو   1983  اثرات دانه گرده را بر روی خصوصیات خشک میوه وبذر فندق در آزمایشات گرده افشانی مورد بررسی قرارداد وپس از آنالیز نتایج پژوهش خود گزارش نمود که رقم تونداجنتیل دل لانگه تحت تاثیر دانه گرده  کوسفورد قرارگرفت .مهلن باکر  در سال 1991با تلاقی ویلامت با بارسلونا و توندا جنتیل دل لانگه  نشان داد که مقاومت به بلایت در  نتاج حاصل از ویلامت6 نسبت به نتاج حاصل از  بارسلونا   بیشتر بوده ومقاومت در نتاج تحت تاثیر دانه گرده قرار گرفته بود و در سال 1993 نیز گزارش کرد که خصوصیات فندق تحت تاثیر دانه گرده قرار می گیرد ونشان داد که نتاج حاصل از تامبول ومونتبلوبا سگورب و2058  در صد تشکیل میوه بترتیب  2/63  و 8/54  بود ه و دیده میشود که تشکیل میوه متاثر از دانه گرده میباشد . در سال 1994  مهلن باچر با مطالعه بر روی خصوصیاتی از فندق که توسط دانه گرده قابلیت توارث پذیری دارند نشان دادکه وزن مغز , خشک میوه , درصد پوکی و درصد تشکیل میوه از توارث پذیری بالائی بر خوردارند ولی درصد توارث پذیری شکل و اندازه غلاف خیلی کم میباشد .

ضدعفونی کردن ابزار باغبانی

با توجه به حضور محسوس اسپورها , کپکها و باکتریها در فضاها و سطوح ، استفاده از ضدعفونی کننده ها را الزام بخشیده است و از اینجاست که نیاز به استفاده از ماده ای مورد توجه قرار می گیرد که بتواند در اسرع وقت و به راحتی ، بسیاری از عوامل بیماری زا را از بین ببرد و ضمن موثر بودن در همه جا و به صورت آماده قابل مصرف بوده و به دفعات مورد استفاده قرار گیرد .

مقدمه :
تماس ابزار با گیاهان بیمار و استفاده از آنها بر روی گیاهان سالم ،  احتمال انتقال عوامل بیماریزای گیاهی ( خصوصا  باکتریایی و ویروسی ) را افزایش میدهد .
با توجه به حضور محسوس اسپورها , کپکها و باکتریها در فضاها و سطوح ، استفاده از ضدعفونی کننده ها را الزام بخشیده است و از اینجاست که نیاز به استفاده از ماده ای مورد توجه قرار می گیرد که بتواند در اسرع وقت و به راحتی ، بسیاری از عوامل بیماری زا را از بین ببرد و ضمن موثر بودن در همه جا و به صورت آماده قابل مصرف بوده و به دفعات مورد استفاده قرار گیرد .
 زمان، چرایی و چگونگی ضدعفونی کردن ابزار :
هر فردی که از ابزار باغبانی نظیر قیچی های برداشت ، هرس و قلمه گیری ، چاقوی پیوند و ...  استفاده می کند، احتمالاً بطور منظم آنها را تمیز و نگهداری میکند اما آیا می شود این وسایل را هر روز، آن هم چندین مرتبه تمیز کرد؟
اگرچه بسیاری از ما هم عقیده ایم که چنین برنامه های نظافتی زیاد موثر واقع نخواهد شد اما شواهدی مبتنی بر این مطلب وجود دارد که تکرار پاکسازی ، موجب کاهش انتقال و سرایت بیماری های گیاهی به گیاهان سالم می شود.
علیرغم مباحثات موجود درخصوص پاکسازی و ضدعفونی ابزار، اطلاعات اندکی را ، خواهیم یافت .
بیشتر تحقیقات روی محصولاتی که از نظر کشاورزی حائز اهمیت هستند متمرکز شده اند، محصولاتی از قبیل : مرکبات، میوه های هسته دار و سبزیجات . با این وجود می توان این نتایج را به گیاهان تزئینی نیز تعمیم داد .
ضرورت ندارد که  ابزار را برای ممانعت از سرایت عوامل بیماری زای موجود در خاک و یا هوا استریل کنیم . عوامل بیماریزا عموماً از نوع باکتری و یا قارچ در طبیعت بیشتر از طریق دست ها و یا لباس سرایت می کنند . واضح است که باید از سرایت مستقیم عوامل بیماری زا اجتناب کرد ،  اما شاید چنانچه عملیات پیشگیرانه را در پیش بگیریم در کنترل این قبیل بیماری ها موفق تر باشیم (برای مثال: هرس کردن بخش های بیمار گیاه ، از بین بردن برگهای آلوده ، استفاده از خاک ، کمپوست و مالچ عاری از عوامل بیماری زا) .

در مقایسه، بیماری هایی که سیستم آوندی گیاه را مورد حمله قرار می دهد و یا ناشی از تراوشات بخش های آفت زده گیاه است بیشتر از طریق ابزارهای آلوده انتقال پیدا خواهند کرد .
در اوایل سال 1906، " ویت و اسمیت" (Waite&Smith) ، عفونت های ناشی از fire blight
 (Erwinia amylovora) ( بیماری آتشک ) در گلخانه ها را مربوط به ابزارهای آلوده هرس
می دانستند .  
گودمن و هتینگ (Goodman & Hatlingh) در سال 1988، دریافتند 66 درصد عفونت ها در شرایط سرد و مرطوب و در درختانی که بوسیله قیچی های باغبانی آلوده به bacterial spot
( Xanthomonas campestris ( لکه باکتریایی )  هرس شده اند، روی می دهد .
برخی دانشمندان بر این گمانند که بیماری های گیاهان در شرایط خشک و گرم کمتر انتقال می یابد و تحت شرایط مرطوب ، عفونت ها چسبنده شده و باکتری ها بیشتر به سطوح هرس شده می چسبند .
اختلافات فصلی و موسمی در میزان سرایت آلودگی و عفونت های مرتبط با عوامل بیماری زای قارچی نیز تاثیراتی داشته است . بیماری هایی از قبیل  شانکرهای دائمی، شانکر سیتوسپرا (Cytospora) و شانکر والسا(Valsa) نیز می توانند به شکل مستقیم از طریق شیارهای ایجاد شده از ایزار پیوند و یا قیچی های باغبانی آلوده انتقال پیدا کنند .
ویروس ها و ویروئیدها آخرین گروه از عوامل بیماری زای گیاهان به شمار می روند که از طریق ابزارهای آلوده هرس قابل انتقال می باشند  . اگرچه طبق گزارشات Berg در سال 1964، ابزارهای آلوده هرس انتقال دهنده ویروس مورائیکی (mosaic) در درخت سپیدار نمی باشد اما کثرت آثار منتشر شده خلاف این مطلب را می رساند . اگزوکورتیس مرکبات (exocortis) و سایر ویروئیدهای مرکبات از طریق ابزارهای آلوده قابل سرایت هستند  .
حدیدی و دیگران در سال 1997 در انتقال میزان 50 تا 70 درصد آلودگی های ویروئید موزائیکی (mosaic viroid) نهفته در درخت هلو به جوانه های سبز و یا خشک شده این گیاه با استفاده از قیچی های باغبانی آلوده موافق بوده اند . به همین منوال، ویروس موزائیکی گوجه فرنگی حدود 70 درصد اوقات هنگامیکه از ابزارهای هرس آلوده استفاده شده است ، به گیاه سالم سرایت یافته است. 
واضح است که چنانچه ابزارهای هرس توسط عوامل بیماری زای آوندی و یا تراوشات فعال شانکر ها آلوده شود ، آنگاه شانس بسیار بالایی وجود دارد که در صورت عدم ضدعفونی ابزارها ، بیماری به سایر گیاهان سرایت کند .

نکته اصلی در رابطه با ضدعفونی کردن و یا نکردن ابزارهای هرس چیست؟
برای اتخاذ یک تصمیم آگاهانه ابتدا باید عوامل بیماری زا را شناسایی کرد و شرایط فعالیت آنها را مطالعه نمود.
- چنانچه عامل بیماری زا  ویروس و یا ویروئید می باشد، باید ابزارهای هرس را ضدعفونی کرد .
- چنانچه عامل بیماری زا قارچ های آوندی و یا باکتری است و این عوامل منجر به تراوشات آفات
می شود، باید ابزارهای هرس را ضدعفونی کرد.
- از هرس و بریدن گیاهانی که دارای تراوشات شانکریایی هستند تا زمان خشک شده آنها اجتناب کنید.
- چانچه گیاهان منحصر به فرد را هرس می کنید حتماً ابزارهای هرس را ضدعفونی کنید .
- هنگام برداشت میوه در باغ و گلخانه ابزار را بطور مرتب ضدعفونی کنید .

برخی از بیماری هایی که احتمال سرایت آنها  توسط ابزار وجود دارد :

•    گال طوقه سیب    Apple crown gall
این بیماری ناشی از باکتری  Agrobacterium  tumefaciens است .

•    آتشک آتشک سیب و گلابی  Fir blight
عامل بیماری باکتری  amylovora  Erwinia می باشد .
این بیماری در ایران علاوه برسیب وگلابی روی ازگیل، زالزالک، گل سرخ و به نیز دیده می شود. خسارت این بیماری اصولا متوجه خانواده گیاهان Rosaceae (درختان به، سیب، گلابی، گل‌سرخ و سایر گیاهان زیتنی این تیره و به تازگی گیاه خاکشیر) بوده و عامل بیماری باکتری
 Erwinia amylovora از خانواده‌ Entrobacteriaceae است. جنس‌های مهمی از باکتری‌ها از جمله جنس مشهور سالمونلا که از باکتری‌های بیماری‌زای انسانی و جانوری است در این خانواده جای می‌گیرند.

•    موزائیک سیب  Apple mosaic virus
بیماری بصورت لکه های کلروتیک روی برگها واندامهای جوان دیده می شود. بیماری در ایران وجود دارد . با پیوند وبصورت مکانیکی قابل انتقال است. ناقل بیولوژیکی برای آن شناخته نشده است. عامل آن ویروسی از جنس Ilarvirus است .

•    سرطان طوقه‌ی مـــــــو  Grapevine crown gall
بیماری در انگور ناشی از Agrobacterium vitis است. باکتری عامل بیماری در گذشته تحت عنوان بیووار 3 گونه A. tumefaciens نامیده ‌می‌شد.

•    شانکر انجیر  Phomopsis canker fig
بیماری بیشتر در انجیرهایی دیده می‌شود، که نیاز به هرس شدید دارند. درایران شانکر انجیر در استهبانات فارس دیده شده است. بیماری ناشی از قارچ Diaporthe cinerascens (آنامورف: Phomopsis cinerascens) است. آلودگی از محل هرس شروع می‌شود ومعمولاَ درفصل بارانی صورت می‌گیرد.
•    خشکیدگی و شانکر درختان پسته
این بیماری به دلیل حمله چند گونه قارچ از جنس های  Cytospora، Paecilimyces، Coniotyrium، Acremonium kihense  و Ulocladium atrum ایجاد می‏شود.
•    ویروس Y سیب زمینی
دامنه انتشار این ویروس در ایران بیشتر از سایر ویروسهای سیب زمینی است.
عامل این بیماری ویروس Y سیب زمینی (PVY) می باشد. عامل بیماری توسط شته ها انتقال می یابد. این ویروس به آسانی توسط شیره گیاهان آلوده و ادوات کشاورزی آلوده نیز منتقل می شود.
•    ویروس موزائک گوجه فرنگی  Tomato Mosaic Virus
عامل بیماری ویروسی میله‌ای است. از لحاظ سرولوژی و خصوصیات ظاهری این ویروس بسیار شبیه TMV است،اما بر اساس برخی خصوصیات خاص ایندو ویروس از یکدیگر متمایز شده‌اند. انتقال این ویروس از طریق مکانیکی میسر است . این ویروس در گوجه فرنگی بذر زاد می‌شود. این ویروس اگر در خاک خشک باشد مدتها در خاک دوام می‌آورد اما در خاک مرطوب سریعا از بین می‌رود.
•    ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic virus ( CMV )
ویروسی است ایزومتریک به قطر nm 28 در محیط خارج کم ثبات است ، زیرا اجزاء Protein پوششی ویروس به هم نچسبیده و به راحتی آنزیمهای ریبونوکلوئاز ‌قادرند نوکلئیک اسید را تجزیه کنند . ژنوم آن RNA تک رشته‌ای و سه قسمتی است . انتقال مکانیکی آن به راحتی امکان پذیر است . انتقال طبیعی آن با شته مانند :شته سبز هلو و شته سبز پنبه صورت می‌گیرد. رابطه ویروس با شته به صورت ناپایاست . این ویروس در کدوئیان بذر زاد نمی‌شود .
•    بلایت باکتریائی دمبرگ آنتوریوم
•    باکتری    Rhodococcus fascians
عامل تولید انشعابات غیرطبیعی ، نزدیک پایه گیاهان آلوده مانند شمعدانی است که بوسیلة قلمه و وسایل آلوده منتقل می شود .
•    لکه برگی باکتریایی  Bacterial leaf spot
عامل بیماری یک گونه باکتری از جنس Erwinia می باشد . باکتری عامل بیماری به طریقه مکانیکی به واسطه ادوات کار از قبیل چاقو، بیل و یا قلمه های ساقه و ریشه که ظاهراً سالم به نظر می رسند منتقل می شوند.
•    گال طوقه  Crown gall
عامل بیماری یک نوع باکتری خاکزی بوده که توانایی بقای طولانی در شرایط خاک را دارا می باشد. باکتری از طریق زخمهای ایجاد شده در ساقه و یا قلمه وارد گیاه شده و در محل زخم باعث ایجاد یک نوع بافت شبه پارانشیمی نرم شبیه به کالوس می شود